Trądzik niemowlęcy to problem dermatologiczny, który występuje u dzieci w pierwszych miesiącach ich życia. Powstałe na skórze krostki są w większości przypadków zmianami przypominającymi wypryski u dojrzewających nastolatków. O ile trądzik noworodkowy objawia się łagodnie i zazwyczaj ustępuje samoistnie, tak trądzik niemowlęcy może mieć znacznie bardziej nasilony przebieg, dlatego wymaga zasięgnięcia rady doświadczonego specjalisty. Co rodzice powinni wiedzieć o tym schorzeniu i jak pomóc niemowlęciu, u którego wystąpią jego objawy?
Co znajdziesz w tym artykule:
Jak objawia się trądzik niemowlęcy?
Trądzik niemowlęcy najczęściej pojawia się u niemowląt od 1. miesiąca do 1. roku życia i zazwyczaj dotyczy chłopców. Charakteryzuje się zmianami skórnymi, które powstają zwykle na twarzy (na policzkach, czole, brodzie lub na nosie), rzadziej na szyi, dekolcie i na plecach. Zmiany mają postać zaskórników lub wykwitów zapalnych – białych krostek, grudek oraz guzków z treścią ropną. Zmieniona chorobowo skóra jest zaczerwieniona, swędząca i bolesna. Choć zazwyczaj schorzenie ma postać łagodną i ustępuje samoistnie (w odróżnieniu od trądziku noworodkowego), trądzik niemowlęcy może objawiać się również bardziej intensywnie, a jego przebieg może być długotrwały. W cięższych przypadkach zmiany są widoczne nawet kilka miesięcy lub kilka lat i mogą powodować wiele szkód. Widoczne na skórze wypryski, które nie są odpowiednio pielęgnowane i leczone, mogą prowadzić do powstawania blizn. Właśnie dlatego przy wystąpieniu takich dolegliwości należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem pediatrą, dermatologiem lub endokrynologiem i wprowadzić odpowiednią terapię.
Jakie są przyczyny trądziku niemowlęcego?
Istnieje wiele przyczyn, które mogą prowadzić do powstania trądziku niemowlęcego. Schorzenie spowodowane jest zwykle androgenami (hormonami płciowymi), które zostały przekazane dziecku przez łożysko z organizmu mamy wraz z innymi składnikami odżywczymi jeszcze podczas życia płodowego. Ze względu na możliwość utrzymywania się ich we krwi dziecka jeszcze przez pewien czas po porodzie mogą one w pewnym momencie powodować zwiększoną produkcję sebum przez gruczoły łojowe, w efekcie czego ulegają zatkaniu, a na twarzy tworzą się zmiany trądzikowe. Inną przyczyną występowania trądziku jest przekazywanie androgenów wraz z mlekiem mamy podczas karmienia piersią – wypryski w takim przypadku mogą pozostawać na skórze niemowlęcia od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy. Co istotne, powstawaniu trądziku niemowlęcego mogą sprzyjać beztlenowe bakterie gram-dodatnie, które zasiedlają łojotokowe fragmenty skóry. Zwiększona produkcja sebum u dzieci z trądzikiem może prowadzić do przyspieszania namnażania się bakterii w miejscach objętych zmianami chorobowymi, czego efektem jest nasilenie występowania wyprysków. Trądzik niemowlęcy może być spowodowany także przegrzaniem organizmu – np. w miejscach, gdzie nałożona jest czapeczka, na policzku, który przylega do pościeli podczas snu lub gdy dziecko zostanie umieszczone w ciepłym miejscu (np. przy grzejniku lub przy kominku). W takich przypadkach zmiany zwykle ustępują, gdy skóra zostanie schłodzona. Trądzik mogą wywołać również kosmetyki do pielęgnacji skóry dziecka lub detergenty zawarte w środkach do prania – niektóre preparaty drażnią skórę dziecka, ograniczając jej oddychanie, zatykają gruczoły łojowe i powodują powstawanie krostek. Trądzik może mieć także podłoże genetyczne – jest większa szansa na jego wystąpienie, jeśli z takim kłopotem zmagali się rodzice dziecka lub jego rodzeństwo.
Trądzik niemowlęcy a skaza białkowa (alergia na białka mleka krowiego)
Ze względu na podobne objawy dermatologiczne trądzik niemowlęcy bywa czasem mylony z alergią na białka mleka krowiego, czyli potocznie tzw. skazą białkową. Jedną z typowych cech, która odróżnia skazę białkową od trądziku niemowlęcego, jest występowanie zmian skórnych także na brzuchu, ramionach, udach oraz w zgięciach kolan i na łokciach. Zdarza się również, że przy nietolerancji pokarmowej na białka mleka krowiego występują inne objawy, takie jak wzdęcia, ból brzucha, biegunka (również z krwią) i wymioty. W przypadku skazy białkowej wystarczy wprowadzić dietę eliminacyjną i odpowiednio pielęgnować suchą skórę niemowlęcia (poprzez natłuszczanie), a po pewnym czasie dolegliwości zwykle ustępują. W przebiegu trądziku niemowlęcego zmiana diety nie spowoduje cofnięcia objawów, nie pomogą także kremy natłuszczające – kiedy podłoże problemu jest inne, zastosowanie takich preparatów może skutkować jeszcze większymi problemami skórnymi. W przypadku zaobserwowania jakichkolwiek zmian na skórze dziecka najlepszym rozwiązaniem jest konsultacja ze specjalistą, który pomoże rozpoznać ich przyczynę.
Sposoby leczenia trądziku niemowlęcego
Trądzik niemowlęcy – co robić, jeśli zmiany są uporczywe? Jeśli zmiany skórne na twarzy dziecka nie ustępują, utrzymują się bardzo długo lub nasilają się – konieczna jest wizyta u specjalisty. Lekarz może zastosować dobrane indywidualnie terapie farmakologiczne – w zależności od stanu skóry i przyczyny występowania trądziku. W leczeniu wyjątkowo ciężkiego przebiegu trądziku wykorzystywane są preparaty przeciwbakteryjne, antybiotyki, kortykosteroidy, a także pochodna witaminy A.
Wśród wielu niemowląt trądzik przebiega łagodnie i ustępuje samoistnie – w takich sytuacjach nie stosuje się środków leczniczych, warto natomiast zrezygnować z nadmiaru tłustych kosmetyków, które mogą przedłużyć znikanie krostek. Aby wspomóc zmienioną chorobowo skórę w regeneracji, wyjątkowo ważna jest jej właściwa higiena. Pielęgnacja polega na zastosowaniu delikatnego, hipoalergicznego i zawierającego naturalne składniki środka myjącego. Do przemywania twarzy dziecka należy używać wacika lub miękkiej gąbeczki nasączonej emolientem rozcieńczonym w przegotowanej wodzie. Warto pamiętać, aby podczas osuszania nie pocierać skóry, ponieważ to może ją dodatkowo podrażnić. Przydatne okażą się również dobrej jakości kremy lub maści nawilżające skórę dziecka. Jeśli u niemowlęcia występuje trądzik, należy także stosować odpowiednie środki do prania ubranek, pieluch i pościeli – najlepiej sprawdzą się te hipoalergiczne. Ważne jest jednak, aby zawsze obserwować reakcję niemowlęcia na zastosowane preparaty. W przebiegu trądziku istotne jest również zwrócenie uwagi na temperaturę otoczenia, w którym przebywa, oraz na to, czy nie jest zbyt ciepło ubrane. Przegrzanie ciała i pocenie może nasilać tworzenie się na skórze grudek i krostek. W leczeniu trądziku bardzo ważne jest, aby samodzielnie nie wyciskać ropnych wykwitów – może to pogorszyć stan skóry.
Źródła:
¹Chodorowska G., Michalak-Stoma A. i Bartosińska J., Trądzik dziecięcy – obraz kliniczny, diagnostyka różnicowa. Standardy Medyczne/Pediatria, 2013, T. 11.
²Schnopp C., Mempel M., Trądzik zwyczajny u dzieci i młodzieży. Dermatologia po Dyplomie, 2012, 3(2): 49-61.
³Filo-Rogulska M., Wcisło-Dziadecka D. & Brzezińska-Wcisło L., (2018). Neonatal and infantile acne–ethiopathogenesis, clinical presentation and treatment possibilities. Post N Med XXXI(1A): 45-48.