Co może jeść roczne dziecko? Przewodnik dla rodziców

Żywienie rocznego dziecka – ile posiłków podawać?

W dziennym jadłospisie rocznego dziecka powinny znaleźć się 3 główne posiłki: śniadanie, obiad i kolacja oraz 1 lub 2 mniejsze posiłki dodatkowe (II śniadanie i/lub podwieczorek). W przypadku żywienia mlekiem mamy, ilość karmień piersią może być większa.

Trzymanie się regularnego schematu spożywania posiłków sprawia zwykle, że dieta malucha jest bardziej odżywcza. Ważne jest, żeby unikać podawania nadmiaru przekąsek. Dziecko ma wtedy większy apetyt na główne posiłki, które najczęściej są lepiej zbilansowane pod kątem składu. Wypracowanie we wczesnych latach życia przyzwyczajenia do regularnego spożywania 4-5 posiłków dziennie to ważny nawyk na przyszłość.

Co może jeść roczne dziecko – tabela produktów

Duże znaczenie ma nie tylko ilość posiłków, ale również wybór odpowiednich, różnorodnych produktów. W poniższej tabeli prezentujemy żywność z różnych grup, którą warto podawać rocznemu dziecku.

Zalecanymi sposobami obróbki termicznej potraw jest przede wszystkim gotowanie w wodzie, duszenie bez obsmażania oraz pieczenie (np. w pergaminie).

Czego nie powinno jeść roczne dziecko?

Produkty, których uwzględniania w diecie rocznego dziecka lepiej unikać to natomiast:

• Żywność bogata w dodane cukry (zarówno słodycze, takie jak batoniki czy lody, jak i produkty, w których cukier jest „ukryty”, np. ketchup, gotowe sosy do dań, słodzone płatki śniadaniowe),
• Żywność wysokoprzetworzona, w tym dania typu fast food, żywność instant, paluszki rybne, nuggetsy,
• Słone przekąski, np. chipsy, krakersy, precelki, paluszki,
• Podroby i przetwory mięsne, takie jak kiełbasy, wędzonki, konserwy, parówki,
• Produkty zawierające dodatki do żywności, takie jak konserwanty, barwniki, substancje słodzące, wzmacniacze smaku,
• Potrawy smażone, szczególnie w głębokim tłuszczu, np. frytki,
• Żywność zawierająca dużo soli,
• Potrawy mające w składzie dużą ilość przypraw, w szczególności ostrych,
• Smalec, olej palmowy, olej kokosowy,
• Napój ryżowy (jest niewskazany dla dzieci poniżej 5. roku życia ze względu na wysoką zawartość arsenu),
• Niedogotowane lub surowe jaja i zawierające je potrawy,
• Niepasteryzowane mleko i wytwarzane z niego sery.

Konsystencja żywności dla rocznego dziecka

W przypadku małych dzieci duże znaczenie ma odpowiednie dostosowanie konsystencji posiłków do umiejętności związanych z gryzieniem i żuciem. Ważne jest zapewnienie różnorodności tekstur podawanych posiłków - nieograniczanie się do potraw w postaci puree. Jednocześnie należy zadbać o bezpieczeństwo ich spożycia. W szczególności trzeba unikać podawania produktów o kształcie i konsystencji związanej z wysokim ryzykiem zadławienia.

Poza daniami o konsystencji puree i puree z grudkami, w diecie rocznego malucha warto uwzględniać:

• Potrawy zawierające miękkie kawałki produktów do gryzienia, np. obiadki z cząstkami warzyw i mięsa, deserki z kawałkami owoców,
• Kawałki miękkiej żywności podawane do rączki, np. ugotowane warzywa, dojrzałe miękkie owoce, gotowane mięso, pieczywo - za najbezpieczniejszy dla małego dziecka uznaje się kształt słupków o wielkości zbliżonej do rozmiaru palca osoby dorosłej.

Niebezpieczne dla rocznego malucha są w szczególności produkty twarde i mające średnicę na tyle dużą, by mogły utkwić w przełyku malucha. Z uwagi na ryzyko zadławienia na tym etapie życia nie zaleca się podawania:

• Pokrojonych w kostkę twardych surowych owoców i warzyw, np. jabłka, marchwi, kalarepy, ogórka
• Całych ziaren kukurydzy,
• Podawanych w całości winogron, borówek, wiśni, pomidorków koktajlowych,
• Nieugotowanych i nienamoczonych suszonych owoców, np. rodzynek,
• Nierozsmarowanych past z orzechów,
• Orzechów w całości lub posiekanych,
• Twardych serów pokrojonych w kostkę,
• Fasoli, ciecierzycy i innych nasion roślin strączkowych w całych ziarnach (wyjątkiem jest soczewica, która ma znacznie mniejszy rozmiar),
• Popcornu, precelków, chipsów, kruchych ciastek – żywności, która kruszy się w jamie ustnej,
• Parówek w całości,
• Zielonych liści w całości,
• Twardych i/lub kleistych cukierków lub batoników, gumy do żucia, żelków,
• Dużych twardych ziaren zbóż, np. gotowanego orkiszu lub kaszy pęczak.

Przykładowy dzienny plan żywienia rocznego dziecka

Zastanawiasz się, jak można wykorzystać opisane wyżej informacje, by zaplanować jadłospis dla rocznego dziecka? Oto przykłady dziennego planu żywieniowego, odpowiedniego dla malucha w tym wieku.

Jadłospis I

Śniadanie: Jaglana mleczna kaszka zbożowa z musem jabłkowo-morelowym.

II śniadanie: Owsiany placuszek z marchewką, kminem rzymskim, natką pietruszki i serem feta.

Obiad: Pulpet z dorsza ze szpinakiem, gotowany pokrojony ziemniak z koperkiem, gotowane starte buraczki.

Podwieczorek: Jogurt naturalny z posiekanym bananem i mielonymi migdałami.

Kolacja: Risotto z indykiem i warzywami, np. z tego słoiczka.

Jadłospis II

Śniadanie: Mleczna kaszka owsiana z posiekanymi truskawkami.

II śniadanie: Zupka krem z zielonego groszku i ziemniaka, zabielona jogurtem naturalnym.

Obiad: Kolorowe warzywa z kurczakiem i batatami, np. w postaci tego dania.

Podwieczorek: Pieczone jabłko z mleczną kaszką manną.

Kolacja: Makaron po bolońsku, np. z tego słoiczka.

Napoje w diecie rocznego dziecka

Planując dietę malucha nie możemy zapominać także o rodzajach podawanych płynów. Podstawowym napojem służącym do nawodnienia organizmu rocznego dziecka powinna być niegazowana woda źródlana lub woda mineralna nisko- albo średniozmineralizowana.

Udział w nawodnieniu mogą mieć również inne napoje, takie jak mleko (w tym mleko mamy lub mleko modyfikowane typu junior), koktajle owocowe oraz soki warzywne i owocowe. Powinniśmy jednak pamiętać, by napoje zawierające kilokalorie traktować jako część posiłków i nie podawać poza nimi, o innych porach dnia (wyjątkiem może być mleko mamy).

Warto mieć na uwadze, że niezalecane jest podawanie dziecku napojów słodzonych oraz nadmiaru soków owocowych, w tym soków 100%. Roczny maluch nie powinien spożywać więcej niż ½ szklanki soku owocowego dziennie.

Płyny należy podawać dziecku w otwartym kubku. Niewskazane jest spożywanie ich przez maluchy z butelek ze smoczkiem oraz kubków niekapków.

Żywienie rocznego dziecka – o czym jeszcze pamiętać?

W żywieniu rocznego dziecka warto pamiętać także o poniższych zaleceniach:

• Zadbaj o urozmaicenie posiłków malucha. Zapewnienie różnorodności podawanych produktów z poszczególnych grup żywności stanowi jeden z ważnych sposobów na to, by organizm dziecka otrzymywał wystarczającą ilość potrzebnych składników pokarmowych. Urozmaicenie jadłospisu już na etapie rozszerzania diety ma znaczenie także dla przeciwdziałania późniejszym problemom z nadmierną wybiórczością jedzenia u dziecka, czyli sytuacją, gdy maluch chce jeść wyłącznie bardzo ograniczoną gamę produktów, przez co dieta może stać się niedoborowa.
• Nie rezygnuj z oferowania żywności, której wcześniej dziecko nie zaakceptowało. Zamiast tego możesz próbować podawać określony produkt w różnych połączeniach i postaciach. Wielokrotna ekspozycja na dany rodzaj żywności często skutkuje tym, że maluch w końcu przyzwyczaja się do niego i zaczyna chętnie go jeść. Rezygnując z podawania produktu po tym, jak dziecko raz, dwa lub nawet pięć razy odmówi jego spożycia, nie dajemy mu szansy na zmianę zdania – często okazuje się, że w ten sposób wyeliminowaliśmy z diety wiele cennych produktów, przez co posiłki stają się mało urozmaicone.
• Nigdy nie zmuszaj dziecka do jedzenia. Oferuj różnorodne, zdrowe posiłki, jednak pozwól maluchowi odmówić ich spożycia – lub zjedzenia tylko wybranych elementów dania. Daj dziecku także szansę, by samo zdecydowało, jak dużą porcję chce zjeść, bez przekonywania go do spożywania dodatkowej ilości posiłku - lub ograniczania jedzenia. To podstawa, by nie tworzyć u dziecka awersji do określonych produktów, a także późniejszej tendencji do wykorzystywania posiłków jako pola do okazania rodzicom w bardzo wyraźny sposób swojej potrzeby niezależności. Ma to również znaczenie dla kształtowania u dziecka zdolności do regulacji ilości spożywanego jedzenia na podstawie sygnałów głodu i sytości płynących z wewnątrz.

Źródła:

1. Weker H., Rowicka G., Dyląg H. i wsp. (2020) Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych, Instytut Matki i Dziecka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, dostęp: https://imid.med.pl/files/imid/Do%20pobrania/Poradnik%20%C5%BCywienia%20dzieci_1-3_IMiD_FINAL.pdf.
2. Szajewska H., Socha P., Horovath A. i wsp. (2021) Zasady Żywienia Zdrowych Niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Przegląd Pediatryczny 50: 1-19, dostęp: https://przegladpediatryczny.pl/files/4337.pdf.
3. National Health Service (2022) Foods to avoid giving babies and young children, dostęp: https://www.nhs.uk/conditions/baby/weaning-and-feeding/foods-to-avoid-giving-babies-and-young-children/.
4. Centers for Disease Control and Prevention (2024) Choking Hazards, Infant and Toddler Nutrition, dostęp: https://www.cdc.gov/infant-toddler-nutrition/foods-and-drinks/choking-hazards.html.
5. American Academy of Pediatrics (2024) Choking Prevention for Babies & Children, dostęp: https://www.healthychildren.org/English/health-issues/injuries-emergencies/Pages/Choking-Prevention.aspx.