Umiejętność samodzielnego siadania u dziecka rozwija się w kilku etapach. Jeszcze przed 6. miesiącem życia maluchy mają zwykle wystarczającą kontrolę tułowia i potrafią dostatecznie stabilnie trzymać główkę, by siedzieć odpowiednio podpierane, np. przez rodzica. Zdolność do samodzielnego siadania, najczęściej z pozycji czworaczej, nabywają stopniowo w kolejnych miesiącach. Z poniższego artykułu dowiesz się, jak przebiega proces zdobywania tej umiejętności przez dziecko i kiedy można spodziewać się, że maluch będzie siadał samodzielnie.
Co znajdziesz w tym artykule:
Kiedy dziecko siedzi z podparciem?
Wiele dzieci potrafi siedzieć z podparciem, np. podtrzymywane na kolanach rodzica, gdy osiągnie wiek 4-5 miesięcy. Do zdobycia tej umiejętności potrzebna jest m.in. zdolność do stabilnego utrzymywania główki i tułowia. Przed ukończeniem pierwszego półrocza życia maluch dopiero uczy się przebywać w siadzie. Nie przyjmuje jeszcze zwykle samodzielnie tej pozycji. Dziecko na tym etapie ma zazwyczaj także trudności w zachowaniu równowagi, jeśli nie jest przytrzymywane.
Kiedy dziecko pierwszy raz siada samodzielnie?
Moment, kiedy dziecko pierwszy raz siada samodzielnie przypada zwykle na okres około 8.-9. miesiąca życia. Przedział czasowy nabywania tej umiejętności przez maluchy jest jednak dość szeroki. Za prawidłowe uznaje się, jeśli dziecko siada samodzielnie po raz pierwszy między 6. i 10. miesiącem życia.
Jak dziecko siada samodzielnie po raz pierwszy?
Większość dzieci siada samodzielnie najpierw z pozycji czworaczej – maluch leżąc na brzuszku podciąga zgięte kolanka i podnosi brzuszek z podłoża, opierając się na rączkach, a następnie przenosi pupę na bok, żeby usiąść (nadal podpierając się na dłoniach).
Innym sposobem siadania (obserwowanym rzadziej przy pierwszych próbach wykonywania tej czynności przez niemowlaki) jest przechodzenie do tej pozycji z leżenia na boku (dziecko podnosi się przez bok, opierając na ręce).
Etapy nauki siadania u dziecka
Proces nauki siadania przebiega w kilku etapach, w których dziecko stopniowo wzmacnia mięśnie i poprawia koordynację ruchową potrzebną do zdobycia tej umiejętności.
Dziecko w wieku 0-2 miesięcy
Noworodek i dziecko w wieku do 2 miesięcy są jeszcze dalekie od posiadania umiejętności siedzenia zarówno z podparciem, jak i bez niego, ale powoli wzmacniają się u nich mięśnie odpowiedzialne za tę czynność, a także stopniowo poprawia się kontrola głowy i szyi, niezbędna do siedzenia. Układanie niemowlaka na brzuszku już na tym etapie życia (zawsze pod nadzorem i początkowo tylko na krótkie, kilkuminutowe okresy) pomaga w rozwijaniu układu ruchu w sposób, który później pomoże w nauce siedzenia. Dziecko w 2 miesiącu życia powinno potrafić w leżeniu na brzuszku utrzymać prosto głowę co najmniej 10 sekund. Przy podciąganiu za rączki do pozycji siedzącej głowa początkowo opada do tyłu, ale w drugim miesiącu niemowlę potrafi już utrzymać ją prosto przez około 5 sekund.
Dziecko w wieku 3-4 miesięcy
W tym okresie u dziecka dalej intensywnie wzmacniają się górne partie ciała. Wiele maluchów przed ukończeniem 4. miesiąca życia potrafi podczas leżenia na brzuszku podnosić klatkę piersiową opierając się początkowo na przedramionach, a później na wyprostowanych rękach i utrzymywać przy tym stabilnie główkę. Przy podciąganiu z leżenia do pozycji siedzącej dziecko unosi głowę i utrzymuje ją w przedłużeniu kręgosłupa. Natomiast dziecko po ukończeniu 4 miesięcy może być już gotowe na siedzenie z podparciem, np. w krzesełku do karmienia lub na kolanach rodzica.
Dziecko w wieku 5-6 miesięcy
Kolejne miesiące to czas przyzwyczajania się do siedzenia z podparciem. W przedziale wiekowym 5-6 miesięcy u części dzieci pojawia się również umiejętność obracania się – w pierwszej kolejności z brzuszka na plecy (3-6 miesiąc) następnie z pleców na brzuszek (4-7). Maluchy wykorzystują do tej czynności wiele z mięśni potrzebnych później do stabilnego siedzenia. Przy podciąganiu się do pozycji siedzącej, dziecko zgina główkę do przodu.
Dziecko w wieku 7-9 miesięcy
Na tym etapie dzieci typowo uczą się najpierw siedzieć stabilnie, bez podparcia, a następnie samodzielnie przyjmować pozycję siedzącą, początkowo wykorzystując zawsze dłonie do podparcia się o podłoże. Z czasem zaczynają siedzieć coraz stabilniej i przestają potrzebować rączek do podtrzymywania tej pozycji. To daje im możliwość dłuższego przebywania w siadzie i jednoczesnego wykonywania innych czynności, np. chwytania różnych przedmiotów i zabawy z ich wykorzystaniem.
Jak pomóc dziecku nauczyć się siadać?
Warto pamiętać, że jeśli maluch nie siada samodzielnie, oznacza to, że jest jeszcze dla niego za wcześnie na tę czynność. Nie zaleca się jej wymuszać, np. przez podciąganie dziecka do pozycji siedzącej, gdy maluch zaczyna chwytać rodzica za ręce. Lepiej pozwolić niemowlakowi, by sam zaczął siadać w momencie, który będzie dla niego odpowiedni pod kątem przygotowania rozwojowego. Próby wcześniejszego wykształcania tej umiejętności nie przyniosą dziecku korzyści – a mogą zaszkodzić.
Głównym działaniem, które warto podejmować w kontekście nauki siadania jest pomoc we wzmacnianiu mięśni dziecka istotnych przy tej czynności, przede wszystkim przez regularne układanie malucha na brzuszku. Kiedy dziecko przebywa w tej pozycji, dobrym pomysłem jest wykorzystywanie zabawki do dodatkowych ćwiczeń – można umieszczać ją w miejscu nieco poza zasięgiem malucha, żeby zachęcić go do sięgania, które również pomaga rozwijać ważne mięśnie i ćwiczyć koordynację ruchową.
Dziecko nie potrafi siadać samodzielnie – kiedy powinniśmy skonsultować się ze specjalistą?
Jeśli dziecko nie siada samodzielnie niedługo przed końcem przedziału czasowego, gdy powinno nabyć tę umiejętność (czyli do ukończenia 10. miesiąca życia), warto skonsultować się z pediatrą, by upewnić się, że jego ogólny rozwój fizyczny przebiega prawidłowo. Trzeba pamiętać, że na podstawie braku zdobycia jednej umiejętności w określonym czasie nie rozpoznaje się zaburzeń rozwojowych u dziecka, dlatego potrzebna jest bardziej uogólniona ocena. Konsultacja z pediatrą i stwierdzenie braku poważniejszych problemów w rozwoju niemowlaka pozwalają u wielu rodziców ograniczyć niepotrzebny niepokój. Mogą oni wtedy z większym spokojem poczekać na naturalne wykształcenie się umiejętności siadania u malucha.
Źródła:
- National Health Service (2023) Your baby’s development from 2 to 12 months, dostęp: https://www.nhsinform.scot/ready-steady-baby/early-parenthood/your-baby-s-development-from-2-to-12-months/.
- Physiopedia Development of Sitting, dostęp: https://www.physio-pedia.com/Development_of_Sitting?utm_source=physiopedia&utm_medium=related_articles&utm_campaign=ongoing_internal.
- National Health Service (2023) Learning to sit, dostęp: https://cambspborochildrenshealth.nhs.uk/moving-and-being-active/early-years-movement-skills-and-development/learning-to-sit/.
- American Academy of Pediatrics (2009) Developmental Milestones: 7 Months, dostęp: https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/baby/pages/Developmental-Milestones-7-Months.aspx.
- American Academy of Pediatrics (2009) Movement Milestones: Babies 4 to 7 Months, dostęp: https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/baby/pages/Movement-4-to-7-Months.aspx.
- Centers for Disease Control and Prevention (2023) Important Milestones: Your Baby By Six Months, dostęp: https://www.cdc.gov/ncbddd/actearly/milestones/milestones-6mo.html.
- Centers for Disease Control and Prevention (2023) Important Milestones: Your Baby By Nine Months, dostęp: https://www.cdc.gov/ncbddd/actearly/milestones/milestones-9mo.html#openSitting.