Wysokie ciśnienie w ciąży – czym grozi? Jak obniżyć ciśnienie w ciąży?

Dlaczego w ciąży warto mierzyć ciśnienie?

Ciśnienie to siła nacisku, jaką krew wywiera na ściany tętnic. Wartość ciśnienia jest zmienna, posiada wartość maksymalną (ciśnienie skurczowe) – kiedy do naczyń krwionośnych dociera nowa fala krwi, „wyrzucona” przez serce oraz minimalną (ciśnienie rozkurczowe), w chwilach pomiędzy falami.

Ciśnienie krwi pomaga w odpowiednim jej przepływie, dzięki czemu wszystkie narządy i komórki ciała są zaopatrywane w tlen i składniki odżywcze. Właśnie dlatego tak ważna jest jego wartość, a regularnie obserwowane zbyt niskie lub zbyt wysokie wartości ciśnienienia prowadzą do nierównomiernego dotleniania i odżywiania komórek. Stąd też możliwe zmiany samopoczucia i kondycji, kiedy ciśnienie jest zbyt wysokie lub zbyt niskie. Zdecydowanie częstszym zjawiskiem jest nadciśnienie tętnicze niż jego zbyt niskie wartości.

Dlaczego w ciąży nie tylko warto, ale nawet należy mierzyć ciśnienie na każdej wizycie kontrolnej? Ponieważ w tym okresie, ze względu na spore obciążenie organizmu kobiety oraz większe zapotrzebowanie na składniki odżywcze niezbędne dla prawidłowego rozwoju płodu, bardzo ważne jest, by krew równomiernie dotleniała i odżywiała komórki.

Jeśli ciśnienie tętnicze jest zbyt niskie, kobieta odczuwa senność i osłabienie. Oznacza to, że do komórek dociera zbyt mało tlenu wraz z krwią. Może to wzmagać ciążowe dolegliwości, takie jak mdłości czy problemy z koncentracją. Wówczas i organizm dziecka nie otrzymuje należytej porcji energii. Niskie ciśnienie zazwyczaj można uregulować odpowiednim nawodnieniem, dietą i aktywnością fizyczną.

Z kolei nadciśnienie tętnicze jest zjawiskiem dużo bardziej niebezpiecznym zarówno dla kobiety w ciąży, jak i dziecka. W skrajnych przypadkach prowadzi do sytuacji zagrażających życiu obojga. Nadciśnienie nie jest przypadłością, a chorobą układu krążenia.

Jakie wartości wskazują na nadciśnienie tętnicze w ciąży?

Co roku na nadciśnienie tętnicze na całym świecie choruje około 3 miliony kobiet. Niestety, 80 tysięcy przypadków kończy się zgonem. Jeśli wysokie ciśnienie pojawiło się dopiero w ciąży , oznacza to, że organizm kobiety nie toleruje takiego stanu[1]. W przypadku, kiedy kobieta choruje na nadciśnienie przed ciążą, już na etapie planowania dziecka powinna zgłosić się do lekarza w celu omówienia strategii leczenia i ewentualnej modyfikacji stosowanych do tej pory leków.

Zobacz: Badania kontrolne (przed ciążą)

Światowa Organizacja Zdrowia oraz Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego wskazują, że wartości takie jak równo lub powyżej 140 mm Hg ciśnienia skurczowego i równo lub powyżej 90 mm Hg wskazują na zbyt wysokie ciśnienie w ciąży[2].

Niezależnie od tego, czy wysokie ciśnienie jest indukowane ciążą czy też jest to stan przewlekły – jest niebezpieczny stan dla kobiety i dziecka.

Nadciśnienie tętnicze notuje się u około 5-10% wszystkich kobiet w ciąży, a jego powikłania są jednym z najczęstszych przyczyn umieralności zarówno wśród kobiet ak i płodów[3].

Nadciśnienie tętnicze w ciąży – możliwe konsekwencje

Ciążę kobiety, która choruje na nadciśnienie tętnicze w ciąży uznaje się za ciążę wysokiego ryzyka ze względu na mnogość powikłań, które mogą w związku z nią wystąpić. Wymaga więc stałej kontroli lekarskiej i monitorowania ciśnienia podczas trwania całej ciąży.

Do objawów wysokiego ciśnienia w ciąży, poza oczywistym wynikiem badania, należą m.in. nudności, bóle w nadbrzuszu, bóle głowy, czasem białkomocz. Przy czym najbardziej wiarygodnym obrazem nadciśnienia ciążowego jest właśnie badanie wartości ciśnienia.

Do najczęstszych konsekwencji wysokiego ciśnienia w ciąży należą:

● Wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu (co prowadzi do niskiej masy urodzeniowej dziecka).

● Ryzyko obumarcia płodu.

● Przedwczesne oddzielenie się łożyska.

● Poród przedwczesny

● Stan przedrzucawkowy (preeklampsja) i rzucawka.

● Zespół HELLP.

Preeklampsja

Preeklampsja, czyli stan przedrzucawkowy stępuje u około 10% przypadków wszystkich ciąż, najczęściej po 20 tygodniu, w czasie porodu i połogu. Charakteryzuje się gwałtownymi skokami ciśnienia w odstępie nie większym niż 6 godzin, a także obecnością białka w moczu i jego utratą w dobowej objętości moczu równą lub wyższą niż 300mg/l, bez jednoczesnych objawów zakażeń układu moczowego. Preeklampsja może być łagodna lub ciężka. Postać łagodna, poza niewielkim wzrostem ciśnienia i lekkim białkomoczem może nie dawać żadnych dolegliwości i nie wiązać się z groźnymi powikłaniami. Z kolei w postaci ciężkiej mogą wystąpić obrzęki, wymioty, ból głowy, zaburzenia widzenia, pogorszenie samopoczucia, ból brzucha. W najgorszych przypadkach prowadzi do rzucawki, zaburzeń ze strony wątroby, nerek, płuc i układu krzepnięcia, udaru mózgu oraz zespołu HELLP. Z kolei w przypadku dziecka może dojść do przedwczesnego porodu, opóźnienia rozwoju, a nawet śmierci wewnątrzmacicznej.

Rzucawka

Jest to stan przedrzucawkowy, połączony z napadem drgawek toniczno-klonicznych (napięcie mięśni, bezwładne ruchy głowy i kończyn) i utratą przytomności. Do wstępnych objawów rzucawki należą bóle i skurcze mięśni, drgawki, uczucie niepokoju, pobudzenie, problemy z utrzymaniem przytomności, napady śpiączkowe i zaniki pamięci. Napady drgawek mogą powodować groźne powikłania, takie jak mikrowylewy do narządów wewnętrznych, w tym także do mózgu, płuc, nadnerczy, wątroby i osierdzia. Rzucawka jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów kobiet w ciąży oraz okołoporodowych zgonów noworodków, może bowiem prowadzić do przedwczesnego porodu i niewydolności łożyska. Zespół HELLP

Jest to zespół objawów, który rozwija się nagle w ciąży z nadciśnieniem tętniczym. Nazwa pochodzi od skrótu, , do których należą hemoliza (ang. Hemolytic anemia), podwyższony poziom enzymów wątrobowych (ang. Elevated Liver Enzymes), obniżony poziom płytek krwi(ang. Low Platelet Count). Zazwyczaj występuje w II i III trymestrze ciąży. Nie jest do końca znana przyczyna rozwijania się zespołu HELLP. Łatwo pomylić go z przeciągającym się stanem przedrzucawkowym, ponieważ daje podobne objawy, jednak prawidłowa diagnoza ma kluczowe znaczenie dla zdrowia i życia matki oraz dziecka. Jeśli objawy takie jak złe samopoczucie, ból w nadbrzuszu, nudności i wymioty, ból głowy, zaburzenia widzenia, a także tkliwość w prawej górnej części brzucha notuje się w III trymestrze, kobieta powinna mieć wykonane badania wątroby oraz morfologię krwi. Do tego nie bez znaczenia jest wysokie ciśnienie i białkomocz. Dodatkowo, mogą się pojawić krwawe wybroczyny oraz krwawienie z błon śluzowych i krew w moczu.

Przyczyny wysokiego ciśnienia w ciąży

Czynnikami ryzyka, które mogą wpływać na podwyższenie ciśnienia w ciąży, są:

● Wiek matki powyżej 35 roku życia.

● Otyłość.

● Cukrzyca.

● Choroby nerek.

● Nadciśnienie przewlekłe.

● Nadciśnienie tętnicze odnotowane w rodzinie.

● Pierwsza ciąża ze zdiagnozowanym nadciśnieniem.

● Toczeń układowy.

● Zespół antyfosfolipidowy

Czynniki te nie oznaczają jednak reguły. Regularnym badaniom ciśnienia powinna podlegać każda ciężarna kobieta, a wyniki należy bezwzględnie wpisywać w kartę ciąży. Badania można przeprowadzać także samodzielnie, co jest zalecane w przypadku podejrzeń o podwyższone ciśnienie w ciąży.

Jak obniżyć ciśnienie w ciąży? Leki na nadciśnienie tętnicze w ciąży

Leczeniu nadciśnienia tętniczego w ciąży są dedykowane specjalne leki. Nie wszystkie z nich stosowane u kobiet nie będących w ciąży, są bezpieczne dla rozwijającego się płodu. Część z nich może powodować wady u rozwijającego się dziecka. Stąd ważne jest, aby kobiety chorujące na nadciśnienie tętnicze zaplanowały ciążę i przed nią odbyły planowe konsultacje lekarskie u kardiologa celem ewentualnej zmiany leków na tę chorobę.

Sprawdź także: Zadbaj o relaks w ciąży

Czy z nadciśnieniem można rodzić naturalnie?

Jak wygląda kwestia wysokiego ciśnienia w ciąży a porodu? Niekiedy, w przypadku nadciśnienia i jednocześnie dobrego stanu pacjentki i dziecka, możliwy jest poród siłami natury, do którego dochodzi pomiędzy 37 a 39 tygodniem ciąży. W sytuacji ciężkiego nadciśnienia, które stanowi zagrożenie życia matki i dziecka, ciążę rozwiązuje się poprzez cesarskie cięcie.

[1] D. Maciąg, M. Styczeń, M. Cichońska, K. Kucharska, Wiedza kobiet ciężarnych na temat nadciśnienia tętniczego ciężarnych, [online:] http://zn.wsbip.edu.pl/wydania/zeszyt2/sekcjaB/5.PDF, str.98, dostęp: 20.12.2022

[2] Tamże, str. 99

[3] M. Klocek, D. Czarnecka, Nadciśnienie tętnicze w ciąży -jak leczyć skutecznie?, [online:] https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/135636/klocek_czarnecka_nadcisnienie_tetnicze_w_ciazy_jak_leczyc_skutecznie_2015.pdf?sequence=1&isAllowed=y, str.200, dostęp: 20.12.2022

A. Baszczuk, E. Szlachtowska, Z. Kopczyński, Laboratoryjna diagnostyka różnicowa zespołu HELLP, [w:] Nowiny Lekarskie 2011, 80, 6, 461–468, [online:] https://jms.ump.edu.pl/uploads/2011/6/6_80_2011.pdf#page=45, str. 462, dostęp: 20.12.2022

D. Maciąg, M. Styczeń, M. Cichońska, K. Kucharska, Wiedza kobiet ciężarnych na temat nadciśnienia tętniczego ciężarnych, [online:] http://zn.wsbip.edu.pl/wydania/zeszyt2/sekcjaB/5.PDF, str.99-103, dostęp: 20.12.2022,

M. Klocek, D. Czarnecka, Nadciśnienie tętnicze w ciąży -jak leczyć skutecznie?, [online:] https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/135636/klocek_czarnecka_nadcisnienie_tetnicze_w_ciazy_jak_leczyc_skutecznie_2015.pdf?sequence=1&isAllowed=y, str. 201-202, dostęp: 20.12.2022

R. Drabczyk, Stan przedrzucawkowy (gestoza), [online:] https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/lista/63953,stan-przedrzucawkowy-gestoza, dostęp: 20.12.2022