Białko jest podstawowym składnikiem, z którego zbudowany jest organizm ludzki – zarówno mięśnie, jak i narządy – obecne jest w każdej komórce.) Stanowi budulec dla wielu niezbędnych związków, jak np.: enzymy, hormony, przeciwciała czy nośniki substancji (jak hemoglobina transportująca tlen we krwi). Jest niezbędne, aby dzieci mogły rosnąć i prawidłowo się rozwijać. A ponieważ najszybciej rosną dzieci w 1. roku swojego życia, ich zapotrzebowanie na białko w diecie jest szczególnie ważne. Wyjaśnimy w tym artykule wszystko po kolei i wskażemy, jak dobrze zbilansować dietę niemowląt, by pokryła zapotrzebowanie na białko.
Co znajdziesz w tym artykule:
Jaką rolę odgrywa białko w diecie niemowląt?
Z punktu widzenia dietetycznego białko jest jednym z trzech makroskładników (obok tłuszczu i węglowodanów), które dostarczamy wraz z jedzeniem. Największe zapotrzebowanie na białko – w stosunku do masy ciała – mają niemowlęta, ponieważ w tym okresie ciało rośnie najbardziej dynamicznie w całym życiu. W pierwszym półroczu masa ich ciała zazwyczaj się podwaja!
Rolą białka jest dostarczanie budulca dla nowych komórek, dzięki czemu organizm może wzrastać, ale jest niezbędne również podczas regeneracji tkanek po urazach, skaleczeniach oraz infekcjach.
Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na białko u niemowląt?
W pierwszym półroczu życia całkowite zapotrzebowanie na białko, zarówno pod względem ilości, jak i jakości, zapewnia mleko kobiece. Mieszanki mleczne do karmienia początkowego również dostarczają optymalną ilość tego makroskładnika. Uzupełnianie diety niemowląt do 6. miesiąca życia nie jest konieczne pod tym względem.
Kiedy mniej więcej półrocznym niemowlętom zaczyna się rozszerzać dietę, należy w niej uwzględnić potrzeby organizmu i podawać produkty o wystarczającej ilości białka, przy czym może to być białko różnego pochodzenia.
CZY WIESZ, ŻE: Zarówno niedobór, jak i nadmiar białka w diecie niemowląt może być szkodliwy? Niewystarczająca jego ilość może skutkować zwiększonym ryzykiem infekcji wirusowych, bakteryjnych, pierwotniakowych i pasożytniczych. Może także osłabiać rozwój zdolności poznawczych w późniejszych latach. Nadmiar białka w okresie niemowlęcym natomiast może wpływać na zwiększenie ryzyka chorób metabolicznych, w tym otyłości w późniejszym życiu.
Ustalenie zapotrzebowania na białko jest skomplikowane, ponieważ ulega ono w organizmie wielu przemianom metabolicznym. Ustalono, że niemowlęta do 6. miesiąca życia powinny otrzymywać 1,52 g białka na każdy kilogram masy ciała, natomiast w drugim półroczu 1,60 g na kilogram masy ciała na dobę.
Co to oznacza? Na przykład niemowlę w drugim półroczu życia, które waży 9 kg, powinno spożywać w ciągu doby ok. 14,4 g białka. Jak widać, nie są to ogromne ilości, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę, że w tych posiłkach będą także inne elementy, a dziecko w tym okresie wciąż karmione jest głównie mlekiem.
Różnice między białkiem pochodzenia roślinnego i zwierzęcego
Przyjęło się przekonanie, że białka dzieli się na pełnowartościowe – pochodzenia zwierzęcego – oraz niepełnowartościowe – roślinne. Tak zaprezentowany podział może być mylący i wprowadzać w błąd, sugerując, że białka pochodzące z roślin są mniej wartościowe i ważne dla organizmu. Tymczasem różnica między nimi polega na tym, że białko zwierzęce zawiera wszystkie 9 aminokwasów, których organizm sam nie wytwarza i które należy dostarczyć z pożywieniem., natomiast białka roślinne mają w sobie niepełny zestaw tych aminokwasów lub mają je w odmiennych proporcjach, przez co nie są w pełni wykorzystane. Dlatego, aby dostarczyć ich wszystkich, należy jeść białko pochodzące z różnorodnych źródeł roślinnych.
Ponadto białka roślinne uważa się za gorzej przyswajane przez organizm, ponieważ towarzyszą im inne składniki, takie jak błonnik, który utrudnia wchłanianie. A jednak błonnik jest istotnym elementem diety i nie należy przecież z niego rezygnować.
Produkty bogate w białko dla dzieci
Polska należy do krajów, w których częściej obserwuje się w diecie nadmiar niż niedobór białka, dlatego komponując dietę niemowlętom, trzeba mieć na uwadze to, by jadły różnorodnie, zdrowo i odżywczo, aby mieć pewność, że dostarcza się im odpowiednią ilość białka i pozostałych składników.
Najbogatsze w białko produkty, które warto podawać niemowlętom i zawartość białka w nich wyrażona procentowo:
● mięso:
○ królik – 21,2% (68 g),
○ indyk – 19,5% (74 g),
○ kurczak – 18,2% (79 g),
● nabiał i jaja:
○ twaróg tłusty – 22% (65 g),
○ jajo kurze – 12,7% (113 g, tj. 2 sztuki wielkości M),
● ryby:
○ łosoś – 20% (72 g),
○ halibut – 18,9% (76 g)
● rośliny strączkowe:
○ groch – 23% (63 g),
○ fasola – 21% (69 g),
○ ciecierzyca – 20,1% (72 g).
UWAGA: Podane wielkości porcji wyrażają całkowite zapotrzebowanie dobowe, a nie w jednym posiłku. Dla niemowlęcia w tym czasie podstawowym źródłem białka jest mleko.
Strączki dla niemowlaka
Nasiona roślin strączkowych ostatnim czasie zyskują na popularności nie tylko wśród wegan i wegetarian. Także rodzice w tradycyjnej diecie włączają ją do jadłospisu rodzinnego. I bardzo dobrze, ponieważ są wartościowym źródłem składników odżywczych– zawierają dużo żelaza, witamin i jest świetnym źródłem wapnia, potasu i magnezu. Wprowadzenie ich do jadłospisu stanowi również sposób na jego urozmaicenie. Przy wprowadzaniu nasion roślin strączkowych do diety dziecka należy pamiętać, aby tak jak inne nowe składniki diety, wprowadzać je stopniowo, zaczynając od małych ilości i pojedynczych składników. Nie należy również zapomnieć o obserwacji reakcji malucha po spożyciu każdego nowego elementu diety. Przy rozszerzaniu diety malucha należy również pamiętać o odpowiedniej dostosowanej do etapu rozszerzania diety konsystencji pokarmów. Przy rozszerzaniu diety niemowlęcia warto korzystać ze schematu czy kalendarza żywienia dziecka, a w przypadku jakichkolwiek wątpliwości skonsultować się z lekarzem.
Bibliografia:
M. Jarosz (red.), Normy żywienia dla populacji polskiej i ich zastosowanie, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2020.
P. Socha, Białko w żywieniu niemowląt i małych dzieci, „Standardy Medyczne – Pediatria”, 2013, 10(2): 163–167.
Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt oraz rekomendowane jest dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami.
Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.